Well-Tempered Clavier – Kho Báu để lại cho đời của J. S Bach

“Well-Tempered Clavier” là một tác phẩm âm nhạc kinh điển của nhà soạn nhạc Johann Sebastian Bach, được viết trong giai đoạn từ năm 1722 đến 1742. Tác phẩm gồm 2 tập, mỗi tập bao gồm 24 bản prelude và fugue, một cặp cho mỗi phím trắng và đen trong bàn phím dương cầm. Tác phẩm này là một trong những tác phẩm đặc biệt quan trọng trong lịch sử âm nhạc phương Tây, vì nó không chỉ đại diện cho sự phát triển của kỹ thuật soạn nhạc và cũng là một tài liệu giáo dục quan trọng cho các nhạc sĩ trên toàn thế giới.

Bach sử dụng kỹ thuật “well-tempering” để giúp các bản nhạc trong tác phẩm được chơi tốt trên mọi phím, thay vì chỉ trên một số phím cụ thể. Đây là một kỹ thuật khá mới lạ và đột phá trong thời điểm đó, khi mà hầu hết các bản nhạc chỉ được soạn trên một số phím nhất định, làm cho chúng không thể chơi được trên các phím khác.

Các bản prelude và fugue trong tác phẩm này không chỉ là những tác phẩm âm nhạc độc đáo, mà còn là một tài liệu học tập quan trọng cho các nhạc sĩ. Những bản prelude và fugue trong tác phẩm này đã trở thành một trong những bài học cơ bản cho các học sinh âm nhạc, và đã được sử dụng để dạy học âm nhạc trên toàn thế giới trong nhiều thế kỷ.

Với sự kết hợp giữa kỹ thuật soạn nhạc tinh tế và tính giáo dục, “Well-Tempered Clavier” của Bach đã trở thành một tác phẩm âm nhạc vĩ đại và mang tính cách mạng trong lịch sử âm nhạc phương Tây, và vẫn được coi là một trong những tác phẩm âm nhạc kinh điển đáng nghe nhất.

Từ “bach” trong tiếng Đức có nghĩa là “dòng suối nhỏ” . Và khi nhận định về sự vĩ đại của nhà soạn nhạc thiên tài Johann Sebastian Bach (1685 – 1750), Beethoven đã chơi chữ thật tuyệt vời: “Bach không phải là dòng suối nhỏ. Ông là một đại dương.”

Quả vậy, bạn hẳn sẽ phải choáng ngợp nếu nhìn vào danh mục tác phẩm của J. S. Bach do nhà âm nhạc học Wolfgang Schmieder lập ra. Ở đó có một lượng đồ sộ các tác phẩm từ âm nhạc tôn giáo đến âm nhạc thế tục, từ nhạc viết cho đàn ống, hợp xướng hay cho các nhạc cụ khác… Trong ký hiệu từng tác phẩm, số được đánh sau tiền tố BWV, viết tắt của “Bach-Werke-Verzeichnis” (Danh mục tác phẩm của Bach).

Đây là một danh mục được sắp xếp theo thể loại chứ không theo thời gian sáng tác với phần lớn là những tác phẩm âm nhạc phức điệu (viết cho nhiều bè giai điệu). Và trong hầu hết các thể loại thời bấy giờ, J. S. Bach đều có những kiệt tác với tầm vóc lớn lao.

Đó là những tác phẩm được viết ra theo một cách thức sáng tác bậc thầy, dựa trên nền tảng kĩ thuật đối vị cực kỳ chặt chẽ và chuẩn xác nhưng vẫn tự do về màu sắc hòa âm, tiết tấu và đường nét giai điệu. Chúng tựa như những báu vật mà những người cùng thời với Bach đã không thể nhận thức hết giá trị, một phần vì sự lên ngôi của âm nhạc chủ điệu thời đó đã khiến âm nhạc phức điệu thoái trào.

Bộ Well-Tempered Clavier (Bình quân luật) gồm 2 tập viết cho đàn phím solo là một trong những báu vật trí tuệ vĩ đại trong đại dương tác phẩm của J. S. Bach nói riêng và của thế giới nói chung. Mỗi tập gồm 24 cặp Prelude và Fugue ở tất các các điệu thức trưởng và thứ trong thang âm. Cặp thứ nhất ở giọng Đô trưởng, cặp thứ hai ở giọng Đô thứ, cặp thứ ba ở giọng Đô thăng trưởng, cặp thứ tư ở giọng Đô thăng thứ, cặp thứ năm ở giọng Rê trưởng và cứ thế tiếp diễn …

Bình quân luật tập I, BWV 846 – 869, được hoàn thành năm 1722 trong thời kỳ J. S. Bach được bổ nhiệm làm giám đốc âm nhạc ở Köthen dưới sự bảo trợ của hoàng thân trẻ Leopold. J. S. Bach soạn bộ tác phẩm này “để sử dụng tiện lợi đối với nhạc công trẻ khao khát học tập và đặc biệt là để tiêu khiển đối với những người đã luyện thành thạo.”

Bình quân luật tập II, BWV 870 – 893, được J. S. Bach soạn sau đó 22 năm trong thời kỳ ông ở Leipzig. Ông hoàn thành tập này năm 1744 và chỉ đặt tiêu đề là 24 Prelude và Fugue. Tuy nhiên về sau người con rể của ông là Johann Christov Altnikol đã đặt tên cho nó là Bình quân luật tập II.

Bản Predude số 1 giọng Đô trưởng trong Bình quân luật tập I là một chuỗi đơn giản những hợp âm rải nhằm mục đích luyện cách sử dụng ngón cái cho đúng cách. Vì vào đầu thế kỉ 18, người ta thường không sử dụng ngón cái khi chơi đàn phím. Nhà soạn nhạc Pháp Charles Gounod ( 1818 – 1893) đã sử dụng nó đề làm nền cho giai điệu Ave Maria nổi tiếng của mình. Chính vì thế với phần đông thính giả, Predude số 1 giọng Đô trưởng là khúc nhạc quen thuộc nhất trong Bình quân luật.

Hai tập Bình quân luật của J. S. Bach đều được lưu hành rộng rãi qua những bản chép tay một thời gian khá lâu trước khi có các bản in từ các nhà xuất bản. Cùng với sự nổi lên của chủ nghĩa Cổ điển vào những năm 1770, Bình quân luật nói riêng và âm nhạc của J. S. Bach nói chung bắt đầu gây ảnh hưởng lớn đến tiến trình lịch sử âm nhạc.

Mozart và Beethoven là những người đầu tiên trân trọng tài năng của J. S. Bach. Và từ đó đến tận ngày nay, hình ảnh của J. S. Bach đã hiện diện trong nhiều thế hệ nhạc sĩ, trường phái, ngay cả ở những người tiên phong nhất. Vì thế có thể khẳng định không chút đắn đo: “Bach không phải là dòng suối nhỏ. Ông là một suối nguồn vĩ đại.”